ni Alfonso T. Ruda
DIPOLOG CITY,MAR. 6(PIA)--- Subay sa tinguha sa gobyerno nga wala nay kinabuhing makalas panahon sa kalamidad, gimanduan karon ni Interior and Local Government Secretary Jessie Robredo ang tanang Kagamhanang-Lokal sa tibuok nasod nga magpanday ug mga ordinansa alang sa pagsagop ug pagpatuman ug emergency measures sama sa pre-emptive kon pugsanong pagpabakwet sa mga lugar nga nagdeklarar nga delikado panahon sa kalamidad.
Matod pa ni Robredo, ang mga Gobernador ug mga Mayor sa dakbayan ug kalungsuran, gimanduan ilalom sa Local Government Code nga magpatuman sa gikinahanglang pang-emerhensiyang lakang panahon ug pagkahuman sa katalagman nga minugna sa tawo o kinaiyahan.
Ang Section 16 sa maong Code, nga naila usab isip General Welfare Clause, partikular nga nanawagan sa tanang LGUs paggamit sa ilang gahum nga kinahanglanon, tukma o incidental para sa episyente ug epektibong pangagamhanan ug kadtong gikinahanglan sa pagpromote sa kaayuhan sa tanan.
Ang pagmugna ug ordinansa maoy tipik sa gabayan nga giisyo sa Departamento di-pa lang dugay aron masiguro ang kaluwasan sa publiko panahon sa katalagman nga minugna sa tawo o natural nga kalamidad.
“Dili mapugngan ang pagpanghitabo sa katalagman, apan duna kitay mahimo aron makuhaan ang di-maayong epekto niini ug malikayan ang pagkakalas sa daghang mga kinabuhi,” matod pa ni Robredo, kinsa mao usab ang Vice-Chairman para sa kaandam sa National Risk Reduction and Management Council(NDRRMC).
Sa iyang direktiba, ang Kalihim sa DILG nagkanayon nga ang ordinansa kinahanglang maglakip niining mosunod: pagpatuman sa pugsanong pagpabakwet sulod sa usa ka lokalidad subay sa rekomendasyon sa Local Disaster Risk Reduction and Management Committee; evacuation centers; ug paglista sa mga tabang gikan sa PNP, AFP, BJMP, Philippine Coast Guard ug uban pang responders sa lugar.
Ang uban pang butang nga angayng makita sa ordinansa mao kining mosunod: lakang nga magdili sa mga sakyanan sa pagpanagat nga mangisda sa mga lugar nga gipailalom sa Storm signal No. 1 o pataas; lakang nga magsiguro sa kaluwasan sa mga first responders ug mga residenteng napabakwet; pagbutang ug waiting area alang sa mga sakyanan sa gobyerno nga gamiton pagdala sa mga apektadong residente sa mga evacuation centers; ug panahon kanus-a mahimo nang mobalik ang mga namakwet ngadto sa ilang pinuy-anan.
Gipahinumdoman usab ni Robredo ang mga LGUs nga ang paugsanong pagpabakwet kinahanglang himoon nga makitawhanon, uban ang pagtahod sa dignidad sa usa ka tawo, ug likayan ang paggamit sa kusog; walay disksirminasyon ug hunahunaon kanunay ang panginahanglan sa mga apektadong sektor sama sa mga kabataan; kababayin-an; mga tigulang ug mga tawong dunay kabilingan.
“Tanang lakang himoon aron mapahibalo ang katawhan nga kinahanglan nang mobakwet, ug wala nay laing paagi alang sa ilang kaluwasan; u gang lugar kon asa sila dad-a ug kon unsa kadugay,: matod pa ni Robredo.
Sa samang higayon, gipahayag usab ni Robredo nga kinahanglang sigurohon sa mga Hepe Ehikutobo-Lokal nga ang pagbansay-bansay ug orientation may kalabutan sa posibling natural nga peligro ug risgo batok sa kausaban sa klima, ingon man kabahin sa disaster risk reduction and management nga kinahanglang na-orhanisa na sa local nga level.
“Sa pagbukas sa tingulan. Kinahanglang hingusgan kining maong matang sa pagsabwag ug inpormasyon, ilabi na sa kabaybayonang bahin, ug sa mga lugar nga daling mabahaan, mainas ug uban pang natural nga kalamidad,” matod pa ni Robredo.
Dugang pa ni Robredo, kinahanglang hinumdoman usab sa mga Hepe Ehikutobo-Lokal ang direktiba sa PCG nga nagdili sa mga sakyanan sa kadagatan nga gidid-an paglawig panahon sa pagdaot sa panahon, nga nagkanayon nga ang mga barko o sakyanan sa kadagatan nga dunay gibug-aton nga ubos sa 1 ka libo ka tonelada dili mahimong maglawig kon iisa na ang storm signal no. 1 sa usa ka dapit, gawas lamang sa papangita ug lugar nga kapasalipdan kon iisa na ang storm signal no. 1 sa lugar nga ilang padulngan.
Samtang sa laing bahin, ang paglihok sa mga barko nga dunay gibug-aton nga sobra sa 1 ka libo ka tonelada, mag-agad na lang sa diskresyon sa tag-iya ug tagdumala sa barko kon ang storm signal no. 1iisa na sa lugar nga ilang gigikanan o rota padulong sa ilang destinasyon.
Sa samang higayon, bisan unsa pa man ang gibug-aton sa barko, dili na gyud kini tugtan sa paglawig sa kadagatan sa higayong iisa na ang storm signal no. 2 o mas taas pang storm signal sa lugar nga ilang gigikanan, o kaha sa rota o sa lugar nga ilang padulngan.(ATR/PCOO/PIA9-Zambo Norte)